Hiện nay, lượng rác thải tại Việt Nam ngày một tăng nhanh, trong khi đó, xử lý chất thải bằng phương pháp chôn lấp vẫn là hình thức phổ biến. Trong những năm qua, một số công nghệ xử lý nước rỉ rác đã được nghiên cứu, ứng dụng như kết hợp nước rỉ rác với nước thải sinh hoạt, quay vòng nước rỉ rác, xử lý hóa lý hay xử lý bằng các hố sinh học… Gần đây cũng có nhiều công nghệ xử lý nước rỉ rác đắt tiền được nhập khẩu từ nước ngoài song chưa được triển khai hoặc phải ngừng hoạt động do công nghệ không phù hợp với đặc tính nước rỉ rác ở Việt Nam. Do vậy, hầu hết nước rỉ rác tại bãi chôn lấp đều phát thải trực tiếp vào môi trường, khuếch tán mầm bệnh gây tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người. Chính vì vậy, việc tìm kiếm công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường, phù hợp với điều kiện Việt Nam, có khả năng đầu tư và chi phí xử lý hợp lý là rất cần thiết.
Trước thực tế đó, nhóm nghiên cứu thuộc Viện Khoa học và công nghệ (KH&CN) Môi trường, trường ĐH Bách Khoa Hà Nội phối hợp với Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) nghiên cứu thành công quy trình công nghệ mới tích hợp “3 trong 1” (BK-IPBIWE): hóa lý - sinh học - sinh thái phù hợp với đặc tính và điều kiện nước rỉ rác tại các bãi chôn lấp tập trung ở Việt Nam.
PGS.Đặng Xuân Hiển,Viện KH&CN Môi trường, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cho biết, điểm đặc biệt của quy trình là áp dụng công nghệ sinh thái dựa trên bãi lọc trồng cây kiến tạo không ngập nước. Các bãi lọc trồng cây dạng này cho phép giảm diện tích bãi lọc tối đa, hạn chế mùi, tránh được muỗi sinh ra trên bề mặt bãi, côn trùng và các sinh vật có hại khác. Bên cạnh đó, thực vật được tuyển chọn là cỏ voi, rất thích hợp khi trồng trong môi trường của nước rỉ rác. Công nghệ này cho phép xử lý hiệu quả các chất ô nhiễm, an toàn với môi trường sinh thái, tiết kiệm năng lượng, diện tích đất sử dụng, chi phí đầu tư, hóa chất, nhân lực và chi phí vận hành, phù hợp với điều kiện bãi chôn lấp rác tập trung tại Việt Nam.
Trạm xử lý nước rỉ rác tại bãi chôn lấp Kiêu Kị, huyện Gia Lâm, TP. Hà Nội
Sau một năm chạy thử, hệ thống bước đầu cho thấy kết quả khả quan, có thể nhân rộng, ứng dụng cho các bãi chôn lấp rác ở những quy mô khác nhau từ bãi chôn lấp rác tập trung của các thành phố lớn cho đến cấp huyện, bãi rác của các cụm dân cư tập trung; Hệ thống xử lý nước thải của các khu tái chế, xử lý chất nguy hại…
Bên cạnh đó, giải pháp công nghệ xử lý nước rỉ rác cũng được kiểm định hiệu quả thực tiễn trên mô hình thử nghiệm hiện trường thực công suất 30 m3/ngày tại bãi rác Kiêu Kị (Gia Lâm, Hà Nội). Theo đại diện Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng tài nguyên môi trường Hà Nội (Sở TN&MT Hà Nội), trạm xử lý nước rác tập trung ở khu xử lý chất thải Kiêu Kị được đầu tư góp phần xử lý triệt để khả năng ô nhiễm do nước rỉ rác. Hệ thống quy trình xử lý nước rỉ rác “3 trong 1” đã chạy thử và đang trong quá trình nghiệm thu, sẽ góp phần giảm thiểu ô nhiễm do nước rác phát sinh.
Nguyệt Minh